โรงเรียนสีเขียว เพื่อการสร้างความมั่นคงทางอาหารและสิ่งแวดล้อมปลอดภัย จ.มุกดาหาร

มูลนิธิ ซี.ซี.เอฟ. เพื่อเด็กและเยาวชนฯ และ มูลนิธิป้าทองคำ สนับสนุนการพัฒนาโครงการ “โรงเรียนสีเขียวเพื่อการสร้างความมั่นคงทางอาหารและสิ่งแวดล้อมปลอดภัย” ในพื้นที่ดำเนินงานของ มูลนิธิ ซี.ซี.เอฟ.ฯ จังหวัดมุกดาหาร จำนวน 2 โรงเรียน คือ โรงเรียนบ้านหนองเม็กและโรงเรียนบ้านสามขามิตรภาพที่ 3 ให้เป็นโรงเรียนสีเขียวแหล่งเรียนรู้ต้นแบบ ตามหลักการพัฒนา 4 ด้าน

1. Green Awareness – การสร้างความตระหนักรู้เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมที่ดีและปลอดภัย

2. Green School – การสร้างแหล่งอาหารมั่นคงในโรงเรียน พื้นที่สีเขียวและการจัดการขยะเพื่อสร้างมูลค่า

3. Green Entrepreneurship – การต่อยอดเกษตรปลอดภัยและอาหารปลอดภัยสู่การพัฒนาทักษะอาชีพเสริม

4. Green Community – การต่อยอดความรู้จากโรงเรียนสู่ชุมชน

โดยมีวัตถุประสงค์หลัก เพื่อสร้างแหล่งอาหารปลอดภัยในโรงเรียน การจัดการสิ่งแวดล้อมให้ปลอดภัยด้วยการลดการใช้สารเคมีในการเพาะปลูก ลดขยะพลาสติกในครัวเรือนและโรงเรียน เพิ่มพื้นที่สีเขียวในชุมชน รวมถึงการพัฒนาทักษะอาชีพให้นักเรียนซึ่งความรู้ที่ได้สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตได้จริง

โรงเรียนบ้านสามขามิตรภาพที่ 3 ได้ดำเนินการจัดอบรมความรู้ด้านเกษตรและสิ่งแวดล้อมปลอดภัยให้เด็กและครอบครัว จำนวน 25 ครอบครัว นักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 - มัธยมศึกษาปีที่ 3 จำนวน 73 คน ได้เข้าร่วมอบรมหลักการและทฤษฎีการทำเกษตรอินทรีย์ ได้ลงมือปฏิบัติปลูกพืชผักสมุนไพรในศูนย์การเรียนรู้ “สวนป่าสมุนไพร” ซึ่งแบ่งออกเป็น 7 ฐานการเรียนรู้ คือ ฐานเลี้ยงไก่ไข่อารมณ์ดี ฐานปุ๋ยหมัก ฐานเห็ดนางฟ้า ฐานเลี้ยงปลาดุก ฐานผักอะควาโปร์นิก ฐานสวนพฤกษศาสตร์ ฐานจัดการขยะ ซึ่งนอกจากความรู้ที่เด็ก ๆ ได้รับ ขณะเดียวกันเด็กยังได้ฝึกความรับผิดชอบการทำกิจกรรมในแต่ละฐาน โดยมีพี่ ๆ ชั้น ม.1-3 เป็นพี่ใหญ่นำน้อง ๆ เลี้ยงไก่ไข่อารมณ์ดีและปลาดุก แบ่งเวรกันเก็บไข่ไก่ เวลา 08.00 น. ของทุกวัน จากนั้นเวลา 15.00 น. จึงช่วยกันเกลี่ยอาหารและให้อาหารสัตว์เพิ่ม ไก่ได้กินอาหารเพียงพอ ไข่ไก่ที่ออกมามีคุณภาพดี เด็กก็ได้กินไข่ไก่สด สะอาด จากแหล่งโปรตีนคุณภาพในโรงเรียน ส่วนแปลงผักต่างๆ ที่เด็กช่วยกันปลูก ดูแล เก็บเกี่ยว ทั้งผักบุ้ง ผักพื้นบ้าน พืชสมุนไพรและเห็ดนางฟ้าก็นำไปเป็นวัตถุดิบในโครงการอาหารเช้าและอาหารกลางวัน ส่วนที่เหลือนำไปจำหน่ายในชุมชนด้วยราคาย่อมเยา เกิดเป็นสร้างเสริมอาชีพ รู้จักการขาย การตลาด ซึ่งรายได้ที่เกิดขึ้นนำมาเป็นกองทุนหมุนเวียนโครงการฯ ต่อยอดเป็นกิจกรรมในโรงเรียนอย่างต่อเนื่อง

โรงเรียนบ้านหนองเม็ก พัฒนาพื้นที่เล็ก ๆ ในโรงเรียนให้เป็น “แปลงเกษตรผสมผสาน” เด็กและผู้ปกครอง จำนวน 20 ครอบครัว นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 - มัธยมศึกษาปีที่ 3 รวมจำนวน 206 คน ร่วมศึกษาแนวทางการทำเกษตรอินทรีย์ กับ 6 ฐานการเรียนรู้ คือ ฐานสวนพอเพียง ฐานสวนผสมผสาน ฐานสวนเกษตรเศรษฐกิจ ฐานเลี้ยงปลาดุกในบ่อและคลองไส้ไก่ ฐานเห็ดนางฟ้า ฐานไม้ผล ซึ่งในแต่ละฐานเด็ก ๆ จะได้รับการพัฒนาทักษะด้านการเกษตรจากการลงมือปฏิบัติด้วยตนเอง จนสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันและนำไปต่อยอดอาชีพ สร้างรายได้ให้กับครอบครัว เช่น การนำสมุนไพรต่าง ๆ ที่ปลูกได้ไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์น้ำดื่มสมุนไพร น้ำกระเจี๊ยบ น้ำมะตูม ฯลฯ นอกจากนี้ผลผลิตจากแปลงเกษตรปลอดภัยก็สามารถนำไปแปรรูปเพื่อยืดอายุการเก็บรักษา สร้างมูลค่า พัฒนาเป็นสินค้าขายในชุมชน เช่น กล้วยฉาบทรงเครื่อง มันเทศฉาบ น้ำพริกเห็ด ฟักทองอบกรอบ เป็นต้น

“หนูได้เข้าร่วมกิจกรรมการอบรมรุ่นที่ 2 ระะดับมัธยมศึกษา ได้รับความรู้ดี ๆ จากท่านวิทยากร สำนักงานเกษตรจังหวัดที่ได้มาถ่ายทอดเรื่องการทำเกษตรพอเพียงและได้ทดลองทำน้ำหมักชีวภาพจากเศษอาหาร เศษใบไม้ ทำได้ไม่ยากเลยค่ะ ตอนนี้หนูได้นำความรู้ที่ได้ไปปรับใช้กับการทำเกษตรแปลงเล็ก ๆ ข้างบ้าน ซึ่งก็ได้ผลดี ผักคะน้าและต้นมะเขือเทศโตไวให้ผลผลิตมากขึ้นกว่าเดิมด้วยค่ะ” น้องไข่มุก นักเรียนชั้น ม.3 โรงเรียนบ้านสามขามิตรภาพที่ 3

เช่นเดียวกับ น้องพรลภัส นักเรียนชั้น ม. 3 โรงเรียนบ้านหนองเม็ก ซึ่งสนใจการทำเกษตรอินทรีย์อยู่แล้ว บอกว่า “การนำความรู้ที่ได้รับไปใช้ในการทำเกษตรปลอดภัยที่บ้าน แม้ว่าตอนนี้ผลผลิตจะยังไม่มากนัก แต่ก็ส่งผลดีต่อสุขในระยาว และคิดว่าจะสามารถนำประสบการณ์ถ่ายทอดให้กับคนในครอบครัวและชุมชนต่อไปได้ สนุกและภูมิใจมากที่ได้ลงมือปลูกผักเอง เห็นผลผลิตที่ตั้งใจปลูกถูกส่งเข้าไปยังโรงครัว เพื่อทำเป็นเมนูอาหารกลางวันสำหรับน้อง ๆ และเพื่อน ๆ ในโรงเรียน”

“ครูมีหน้าที่ให้ความรู้กับนักเรียน การที่เด็กนักเรียนได้เรียนรู้จากการได้ลงมือปฏิบัติจริง ครูก็ได้นำสิ่งเรียนรู้มาทำเป็นหลักสูตร เพื่อจะได้นำไปสอนกับนักเรียนรุ่นต่อ ๆ ไป การดำเนินงานโครงการทำให้โรงเรียนได้รับประโยชน์หลายด้าน นักเรียนและครูได้ลงมือปฏิบัติจริงร่วมกันคะ” นางสาวพรทิพย์ ศรีลาฤทธิ์ ครูโรงเรียนบ้านสามขามิตรภาพที่ 3